Tam otomatik viteste şanzıman yapısı, insan kontrolünün dışında ayarlanır. Tam otomatik vites sistemi, aracın yol ve yük durumuna göre ideal vites ayarını kendi kendine belirleyerek değiştirmesi sistemidir. Bu vites yapısına sahip olacak şekilde tasarlanan araçlarda manuel kontrol durumu tam anlamıyla ortadan kalktığı için düz (manuel) vites kolu ve debriyaj pedalına yer verilmez.
- - Yarı otomatik vitesli araçlar tek kavrama prensibine bağlı olarak çalışırken tam otomatik olan araçlar çift kavrama prensibine bağlı olarak çalışır.
- - Yarı otomatik vites sistemi araçlarda sadece debriyaj görevi görürken tam otomatik vites ise debriyaj haricinde vites geçişi de sağlanır.
- - Yarı otomatik olan araçlarda yokuş kalkış desteği bulunsa bile araç belirli düzeyde kayma gösterebilir fakat otomatik vitesli araçlarda böyle bir durum mümkün değildir.
- - Tam otomatik vitesli araçlarda vites geçişleri hissedilmez ancak yarı otomatik vitesli araçlarda az da olsa vites geçişleri hissedilir.
- - Yarı otomatik araçlar isteğe bağlı olarak manuel şekilde de kullanılabilir ama tam otomatik vitesli araçlar sadece otomatik kullanım tipine uygundur.
Tam otomatik vites sisteminde vites kutusu hidrolik kumanda, vites dişlileri ve tork konvertörü olmak üzere toplamda 3 farklı parçadan oluşur. Bu sistemin çalışma prensibine göre motor gücü mekanik debriyaja ve sürücünün debriyaja vereceği güce gerek duymaz. Motor, aracın hareketi için gerekli olan gücü hidrolik aparatlar aracılığıyla tekerleklere ve şanzıman dişlilerine aktarır. Tam otomatik vites sisteminin en büyük avantajı, aracın sürüş esnasındaki bütün hız ayarlarında maksimum düzeyde verim sağlamasıdır.
Tam otomatik vites sistemine sahip olan araçlarda vites geçişleri hissedilmez. Ayrıca kullanılan araçta yokuş kalkış desteği bulunmasa bile bu sistem sayesinde araç yokuş ve rampalarda geriye doğru kaymaz. Sürüş esnasında sürücünün vites ya da debriyaj gibi zahmet gerektiren durumlarla uğraşmasına gerek bırakmayan bu sistem, sürücülerin yol boyunca yalnızca yola ve diğer araçlara dikkatli bir şekilde odaklanmalarına imkan tanır.
Yarı otomatik vites düzeneğine sahip olan araçlar, özellikle saatler süren uzun yolculuklarda ve trafik akışının yoğun olarak görüldüğü yollarda sürücülerin yardımcısı olur. Sürücülerin daha konforlu ve rahat bir sürüş deneyimi yaşaması hedefiyle tasarlanan yarı otomatik vites düzeneği dış görünüşü ile tam otomatik vitese benzerse de yapı olarak düz vites ile aynıdır.
Vites; aracın hareket edebilmesi için motora aktarılan enerjinin tekerleklere iletilmesi esnasında çarklara ne oranda güç verilmesi gerektiğini ayarlamaya yarayan parçadır. Vitesin her değişmesi gerektiğinde tekerleklere verilen güç oranı da farklılık gösterir. Bu durum da sürücü tarafından debriyaj ve vites kolu aracılığıyla manuel bir şekilde yapılır. Yarı otomatik vites düzeneğine uyumlu olarak tasarlanan araçlarda debriyaj pedalına yer verilmez. Düz vitese kıyasla daha az yakıt tüketimi gerektiren yarı otomatik vites, araçlar için oldukça avantajlı bir durumdur.
Temel sistem açısından bakıldığı zaman düz vites kutusu ile yarı otomatik vites kutusunun yapı olarak aynı olduğu görülür. Manuel şekilde ayarlanan viteste vites değişikliği için sürücünün debriyaj pedalı üzerine güç uygulaması gerekir. Ancak yarı otomatik viteste vites değişikliğini gerçekleştirmek amacıyla çalışan iki adet vites robotu bulunur. Vitesin tek kavramalı olduğu bu düzenekte sürücünün debriyaja herhangi bir güç uygulaması gerekmez. Bu da sürücünün araç kullanırken daha az efor sarf etmesine işarettir. Özellikle araç duruş ve kalkışlarında büyük ölçüde hissedilen vites geçişleri, trafikte ya da yoğun araç akışının olduğu yollarda önemli avantajlar sağlar.
Yarı otomatik ve tam otomatik vitesler arasındaki farkları kısaca şu şekilde sıralanabilir:
Yarı otomatik vites ile tam otomatik vites türü arasındaki en önemli fark, kavramadır. Yarı otomatik vitesler tek kavramalı ve çift kavramaya sahiptirler. Tek kavramalı yarı otomatik şanzımanlar vites geçişlerini daha fazla hissettirirken çift kavramalı yarı otomatik şanzımanlar ise, geçişleri daha akıcı ve hızlı yaparlar. Burada birinci kavrama, tıpkı tek kavramalı yarı otomatik viteste olduğu gibi debriyaj pedalı görevini üstlenir ve aracı o anki vites değişimine hazır hale getirir. İkinci kavramanın görevi ise bu kez sistemi bir sonraki vites geçişi için önceden hazırlamaktır. Bu özellik, sürücünün vites geçişlerini minimum seviyede hissetmesini sağlar. Yarı otomatik şanzımanlar araçlarda “hill holder” yani yokuş kalkış desteği bulunmuyorsa yokuş kalkışlarında geri kayma yaşanabilir. Ancak birçok araçta bu özellik bulunmaktadır. Bu tür şanzımanlara otomatikleştirilmiş manuel veya robotize manuel şanzıman gibi isimler de verilmiştir.
Tam otomatik vitesli otomobiller ise, geleneksel otomatik vitese sahip araçlardır. Vites geçişleri sarsıntısızdır ve vites kademeleri genel olarak daha azdır. Bu yüzden yakıt tüketimi fazla olsa da, kavrama yerine tork konvertörüyle çalışırlar. Çalışma prensipleri yarı otomatik şanzımanlara göre farklıdırlar ve tam otomatik denmesinin sebeplerinden biri de, hill holder gibi yokuş kaydırma asistanına ihtiyaç duymazlar. Tam otomatik vitesli otomobiller de daha kısıtlı olsa da yokuşları daha hızlı çıkmak için bazı manuel ayarlamalar yapmak mümkündür.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder